A DESIGUALDADE É INEVITABLE, O IMPORTANTE É REDUCIR A POBREZA

    – María Marty –   

  “Un xardineiro estaba moi preocupado pola aparencia de dúas árbores dun parque. Por unha banda, impoñíase unha árbore robusta de ramas fortes e repletas de relucentes follas verdes. Por outro, un arbusto gris e débil de ramas quebradizas e algunha que outra folla reseca. Considerando a situación de ambos, decidiu intervir. Durante toda unha mañá, arrincou a metade das follas verdes da árbore forte e durante a tarde colgounas das ramas secas do pobre arbusto. Terminou a tarefa e observou con orgullo o resultado: un xardín homoxéneo onde as árbores lucían agora igual de verdes. fixera xustiza”.

  Calquera lector pode deducir que a historia non terminou así de feliz, pero o que parece obvio ata para un infante, non o é para algúns economistas, líderes espirituais e organizacións internacionais. Para eles, si cambiamos os personaxes do conto e reemplazamos as árbores por persoas e as follas por diñeiro, a idea do xardineiro é a mellor solución para terminar coa desigualdade no planeta.

  Hai xente moi rica e xente moi pobre convivindo neste planeta. Algúns teñen quince mansións, outros viven á intemperie. Algúns almorzan con caviar e outros padecen fame. Algúns evitan pagar impostos e outros morren de enfermidades curables por falta de recursos.

  Isto é o que se ve e a situación que se quere remediar. Pero quen poñen o foco na desigualdade e non na pobreza, terminan xerando propostas de solución que pasan por alto conceptos e diferenzas fundamentais.

  Meter todo na mesma bolsa.

  Ao analizar un tema como a desigualdade ou como a pobreza, non podemos meter a todo pobre e todo rico, e toda relación entre eles, na mesma bolsa.

  Ademais da pobreza circunstancial (como a dun neno de 10 anos que aínda non produciu nada), é necesario distinguir entre a pobreza voluntaria e a pobreza imposta. É moi distinto ser moi fraco por decisión, a ser moi fraco porque un terceiro impídeme chegar ata o meu frigorífico. Hai pobres que teñen a oportunidade de saír da súa situación e hai pobres que non, porque o sistema no que viven ha anulado todas as súas oportunidades de facelo.

  Tamén é moi distinta a riqueza xerada mediante a produtividade dun home honesto, á riqueza como consecuencia dun roubo, fraude ou violación de dereitos alleos. Non é o mesmo a riqueza xerada por un verdadeiro empresario, á riqueza dun crony ou “empresaurio” obtida grazas aos subsidios e privilexios outorgados polo Estado.

  Polas razóns expostas, non se pode comparar a desigualdade existente, por exemplo, entre a millonaria autora de Harry Potter e a pobreza voluntaria dun eterno adorador do sol, coa desigualdade existente entre o millonario Fidel Castro e a pobre cubana que vive baixo o xugo da súa tiranía.

  ¿En cal destas “desigualdades” deberiamos enfocarnos?

  Despersonalizar a riqueza.

  Segundo a ONG Oxfam, “o noso mundo non está curto de riqueza. Simplemente non ten sentido económico – ou ata sentido moral – que haxa tanto en mans de tan poucos”.

  Isto sería similar a dicir que o noso parque non está escaso de follas verdes, pero que non ten sentido que algunhas árbores teñan tantas e outros tan poucas.

  Oxfam desvincula a riqueza de quen a produce e das condicións baixo as que se produce, insinuando que sempre existiu pero que, por algunha máxica razón, a algúns lles tocou unha porción máis grande que a outros. Isto demostra non só non comprender o proceso de creación de riqueza, senón descoñecer o dereito de todo home a conservar o froito do seu traballo.

  As computadoras, os autos, a música, os teatros, as medicinas, as xoias e os libros non foron sempre parte da xeografía. Existen porque diferentes seres humanos, con diversas habilidades e intereses, pensaron, perseveraron, arriscaron e actuaron.

  Para crear riqueza, deberon exercer a súa liberdade e contar con certa garantía de que poderían conservar o producido. Un home ao que atan de mans e pés (física ou mentalmente) xamais xerará riqueza. Un home ao cal quítanlle o que acaba de producir, non pasará moito tempo para que deixe de facelo, ou no mellor dos casos, para que atope un lugar onde escondelo.

  O chivo expiatorio.

  Tamén segundo Oxfam, gran parte do problema da desigualdade é a evasión impositiva que extrae a vida ao Estado Benfeitor, negando aos países pobres os recursos que necesitan para saír dela. Sostén, como medida fundamental para solucionar a desigualdade, terminar cos paraísos fiscais e levar a cabo políticas que compartan recompénsalas económicas entre a xente.

  Para continuar coa alegoría do xardineiro, segundo o anterior, o problema reside en que algún veciño sin escrúpulos escondeu a ferramenta para esfollar, deixando ao xardineiro sen función. A solución sería desfacernos do veciño e devolver a ferramenta ao xardineiro, para que continúe distribuíndo as follas entre as árbores.

  O que non se ve.

  A riqueza sempre será unha consecuencia e nunca unha causa. É a folla, pero non a raíz. Buscar a solución na consecuencia e non na causa, é practicamente declarar que non hai intención real de resolver o tema, senón de facer política.

  Aqueles verdadeiramente preocupados pola pobreza – que é o verdadeiro problema – deberían meter a cabeza baixo terra e analizar cales son as causas que permiten á árbore florecer, e traballar por replicar as mesmas condicións favorables alí, onde a pobre árbore apenas sobrevive.

  Si deixasen de investir tempo e recursos no tema da desigualdade e en difundir a exfoliación legal e violación de dereitos individuais por parte do Estado, e dedicáseno a descubrir e promover os principios filosóficos, valores psicolóxicos e medidas económicas que incentivaron a creación de riqueza ao longo da historia, estarían facendo un verdadeiro aporte a aqueles pobres que declaran querer favorecer.

  Mentres continúen con máis do mesmo, a árbore débil seguirá sen follas.