O UNICO CAMIÑO CARA A RIQUEZA. (III) Miguel Alonso Davila

    – Miguel Alonso Davila –

  Nos artigos anteriores desta serie vimos como soamente a base proba e erro nun mercado libre pode saberse que é o que os consumidores queren. Tamén analizamos como isto é posible grazas á existencia de prezos non intervidos mediante os cales os empresarios poden guiar a súa actividade, de modo que a obtención de beneficios coincide coa satisfacción dos consumidores.

  Tendo en conta estes argumentos pode entenderse que un gobernante desde o seu despacho, que nada sabe das preferencias dos consumidores, é difícil que acerte sobre que hai que producir e que non. Calquera intervención económica neste sentido faranos máis pobres, posto que parte dos recursos escasos estarán destinados a elaborar uns obxectos por capricho do gobernante. Con respecto ás demandas dos consumidores isto é como fabricar produtos ao azar. Deste xeito ao minguar os medios para confeccionar os artigos que os compradores demandan, obteranse menos, co que seremos máis pobres. Hai que recordar que é a abundancia ou escaseza daqueles bens que desexamos o que nos fai ricos e non o diñeiro en si. Este é un medio de intercambio que nos fará ricos si temos cousas polos cales intercambialo. Pero si vivimos nunha illa deserta e temos cen billóns de euros seremos pobres (de feito morreremos de fame).

  Podería obxetarse que, aínda que toda esa información foi conseguida a base de proba e erro por parte dos empresarios, emporiso o goberno podería recorrer tamén a ese método. E ao ser o Goberno o que produza ou determine como se ha de producir, quizais poida alcanzarse un reparto máis equilibrado da riqueza (por exemplo establecendo prezos máis baratos para os máis pobres e soldos máis elevados para os traballadores). Vexamos pois a onde lévanos esta opción tendo en conta o xa visto nos artigos anteriores.

  Para recorrer a este método de proba e erro o problema é que, separadamente de pagar os custos, ten que haber prezos de venda para poder comprobar si estámolo facendo ben ou non, e isto ten que darse en todas as liñas produtivas, e todas as fases de devanditas liñas. Si observamos o orzamento de Sanidade, por exemplo, non sabemos si é demasiado elevado ou moi reducido porque non temos ingresos que podamos comparar cos gastos.

  Así pois, si quixésemos proceder segundo esta disposición, o goberno tería que cobrar polos produtos elaborados, e estes terían que venderse ao costo acordado no mercado, de forma que segundo eses importes puidesen dispoñer como confeccionalos (recordemos que son os prezos os que determinan os custos e non o inverso). Todos os prezos, incluídos os materiais cos que se manufacturan os bens, deberían estar establecidos polos consumidores, para que ao actuar segundo eles, esteamos adaptando a produción ás súas demandas. Obviamente o que ha de fabricarse non o ditaría un ministro desde o seu despacho, que nada sabe das preferencias dos residentes dun pobo concreto, si non que en cada pobo habería varios produtores estatais. Cantos máis houbese, mellor, de maneira que poidan especializarse, o que aumentaría a produtividade. E serían estes os que decidisen, a base de proba e erro, cantas unidades xerar e que materiais empregar, guiándose cos prezos existentes en devandito pobo. Non deberían ter que responder sobre como proceden ante ningún funcionario, posto que doutro xeito sería devandito funcionario o que, de xeito indirecto, estaría decidindo achega de tales menesteres; xa que o produtor tenderá a cinguirse ás suas directrices si non quere represalias, e recordemos que o funcionario nada sabe das preferencias de devanditos habitantes. Ademais cada produtor do goberno debería ter liberdade para probar a confeccionar cousas que crea que á xente gustaranlle, e non ter que esperar a decisión arbitraria dun burócrata. Para rematar habería que esixir que o produtor se fixese cargo das perdas si as houbese, evitando que fabrique disparates malgastando os recursos. E tamén que lle pertencesen os beneficios si os houbese, posto que senón non tería incentivos para buscar toda esa información sobre que lles pode gustar aos consumidores; posto que si non se busca, esa información nunca se xerará, co que os bens correspondentes non chegarán a fabricarse, o que nos faría máis pobres. Pero si nos fixamos, isto é a descrición dunha empresa privada actuando nun mercado libre.

  Evidentemente isto é un exemplo simplista, non se están tendo en conta innumerables problemas e a realidade é moito máis complexa. Non se ten en conta, por exemplo, o papel do tipo de interese á hora de coordinar os investimentos dos empresarios e o aforro dos consumidores, o que determina o alargamento ou encollemento da estrutura produtiva e si esta é máis ou menos capital intensiva. O importante é que a conclusión sería a mesma. Si pretendemos crear un sistema que nos evite ter que pasar polo traballo duro e o aforro, aparecerán unha serie de obstáculos ante os cales podemos reaccionar propoñendo novas solucións máxicas, que non farán senón tapar un buraco a costa de crear outro máis grande, ou ir adoptando as solucións que nos levarán inexorablemente ao mercado libre.

  Quedaríanos o último recurso de que o goberno poida, simplemente, preguntarlle á xente que é o que quere, para pasar despois a elaboralo. O caso é que desgraciadamente tamén este camiño está vedado, pois as preferencias unicamente móstranse coa acción. Si, por exemplo, unha persoa que desexa montar un bar, pregúntalle a todos os seus amigos si irían a devandito bar e canto gastarían nel, podería utilizar esa información para calcular si o negocio sairalle rendible. Con todo, quizais lle dean os números e siga adiante coa empresa, pero iso non quere dicir que os seus amigos vaian todas as veces que dixeron que irían. Quizais cambien de opinión, quizais llo imaxinaron máis bonito, ou abriu outro mellor á beira, ou non lles caian ben os seus empregados. Si isto non fose así as empresas non crebarían, simplemente farían enquisas e xa saberían canto éxito van ter os seus artigos. Non obstante a realidade dista moito destas suposicións, as empresas creban, algúns bens non se venden malia que os estudos de mercado sinalaban o contrario. Ata se chega a dar o caso dalgún aparello que supón unha mellora tecnolóxica e de calidade xeral con respecto os seus competidores a un prezo semellante, e aínda así podrécese nas estanterías das tendas. Quizais non guste a súa estética, ou a moda apunte agora noutras direccións facendo que os consumidores gasten máis noutras áreas, e ao dispoñer de recursos dinerarios escasos non lles quede metálico para dedicalo a eses produtos tecnolóxicos. Os consumidores son caprichosos non podéndose predicir as súas eleccións futuras.

  As preferencias dos consumidores demóstranse cos seus actos e estes quedan reflectidos nos prezos (que compran e que non, e canto están dispostos a pagar). Sendo esta a única guía que temos para adecuar o noso comportamento ás necesidades dos demais utilizando os recursos escasos eficientemente. Calquera intervención económica modificará os prezos facendo que nos afastemos desa eficiencia e que nos acheguemos máis á pobreza.