EL ÚNICO CAMINO HACIA LA RIQUEZA. (I)
–Miguel Alonso Davila –
Cando os defensores da Escola Austriaca aseguramos que o único camiño cara á riqueza é o traballo, o aforro e o libre mercado, o que queremos transmitir non é que desexamos que esa sexa a única forma de acceder á prosperidade (que a xente teña que aforrar e traballar duro) senón que, efectivamente, debido a que as leis obxectivas da economía son as que son, calquera outra ruta que nos imaxinemos será aínda máis lenta e penosa. Incluso algunhas delas impedirannos por completo chegar á abundancia. Eu, persoalmente, preferiría non ter que traballar para alcanzar as metas que anhelo, ao igual (creo) que a maioría da poboación (o que queda reflectido na teoría austríaca co axioma da desutilidade do traballo), pero mentres as cousas non se fabriquen soas é a única vía que temos. Este modo de actuar proporcionaranos un crecemento lento e continuo grazas ao que unha poboación pobre pode chegar a ser relativamente próspera nun período relativamente curto de tempo.
No entanto este será un proceso difícil, sobre todo ao principio; para que sexamos máis ricos, para ter máis produtos dunha calidade superior a menor prezo, necesitamos alargar a estrutura produtiva, para o que se precisa aforro. A única forma de aforrar será consumir menos dos que se produce, restrinxir o consumo será a única vía para atesourar o aforro necesario co que comezar a saír da pobreza. Agora ben, ¿que restrinximos si temos para comer en todo o día un ovo frito?, ¿a clara?, ¿a xema? É por isto que é tan complicado saír da pobreza. Con todo, si con sacrificio conséguese aforrar, con iso poderase financiar un aumento dos bens de capital, crecendo a capacidade produtiva, o que á súa vez fará que custe menos alcanzar o excedente imprescindible para seguir progresando.
Pero o comezo será arduo. Venderannos unha chea de teorías económicas segundo as cales intervindo aquí e alí poderemos saír da pobreza sen someternos a semellante esforzo. Desgraciadamente, son falsas. No camiño cara á riqueza non hai atallos, ningunha teoría logrará que as cousas se fabriquen soas maxicamente. Ata medidas aparentemente tan positivas para a mellora do nivel de vida da maioría da poboación como o incremento obrigado dos salarios, en realidade, acabarán facéndonos máis pobres.
Comentaremos neste e noutros artigos algúns dos motivos polos cales o traballo, o aforro e o mercado libre constitúen a opción máis rápida para conseguir que todo o mundo sexa cada vez máis rico. Supoñeremos que os encargados de establecer medidas económicas para acelerar o proceso teñen boas intencións e absterémonos de facer xuízos sobre si ditas intervencións son xustas ou inxustas, soamente comentaremos as consecuencias económicas. Para comezar analizaremos algúns aspectos do problema da información.
Vivimos rodeados de obxectos: coches, edificios, etc., construídos cuns materiais concretos e dunha forma específica. E parécenos normal que se fabriquen dese modo, damos por suposto que os coches fanse así, e a roupa, e os electrodomésticos tamén. Creemos que existe unha forma obxectivamente correcta de elaborar as cousas. Pero pensemos: ¿por que a roupa está deseñada dunha forma particular? Poderiamos argumentar que ese feito responde aos gustos da xente, e que ademais estes son cambiantes. Obviamente, si tivésemos que crear unha liña de moda para unha poboación extraterrestre (coa mesma morfoloxía que a nosa) da que non soubésemos absolutamente nada, seríanos imposible. Como moito confeccionariamos unhas primeiras pezas ao azar e despois veriamos a súa reacción, fixariámonos en que se poñen e que non, que lles gusta e que non. E cando coñecésemos un pouco os seus gustos poderiamos aventurarnos a crear algo novo que creemos que podería gustarlles; e saberemos si acertamos unha vez poñamos as novas pezas á venda.
Si nos preguntásen cal sería o deseño perfecto sen precisar para nada quen haberán de ser os clientes, nin de que época, nin de que lugar, claramente contestariamos que a cuestión non ten ningún sentido. Os deseños que lle gusta á xente só se poden determinar deste xeito, a base de proba e erro.
Isto non é diferente do que sucede noutros ámbitos. En principio, poderiamos pensar que existe unha forma óptima de ofrecer un servizo concreto pero, finalmente, serán os clientes os que decidan si ese servizo é do seu agrado. Servir ao consumidor de forma óptima significa proverlle do modo que a el lle gusta. Si nunha poboación calquera os habitantes dan moita importancia ás relacións persoais, quizais preferirán un médico que lles pregunte pola súa familia e os trate de modo próximo a outra que lles atenda de forma seca e cortante, aínda que o primeiro, malia ser un bo profesional, non alcance a excelencia médica do segundo. É a base de proba e erro que logramos achar o que satisfai aos consumidores. Con absolutamente todo o que nos rodea sucede o mesmo: coas películas, os coches, os edificios, etc. Por exemplo, ¿por que as baldosas teñen o tamaño específico que teñen? Poderían ser máis pequenas ou máis grandes. É a base de proba e erro que os empresarios van atopando a información adecuada. Algún fabricante empezaría a facer as baldosas máis grandes, como se levan agora, e aos poucos, cada vez venderíanse mellor; esta información rapidamente é aprehendida por outros empresarios que lle imitan. ¿Por que as camas, os armarios e as casas teñen o tamaño e a forma que teñen? Porque realmente poderían ser diferentes. Todo podería selo. Todo o que nos rodea constitúe información que foi obtida a base de proba e erro. Deste xeito, o mercado vaise adaptando segundo o que a xente desexa.
Así pois, estariamos cegos si quixésemos construír unha cidade desde a nada, porque nos faltaría toda esa información. Tendemos a crer que sería posible, é máis, non nos parece un problema tan difícil, incluso enumeraríamos que debería haber nesa cidade: bares, cines, tendas de roupa, etc.; ou que aparencia luciría. Malia iso, ao facelo estariamos utilizando toda a información que nos rodea coma se fose algo dado e non algo que se descubriu a base de proba e erro. Con todo, esa información é válida para o lugar no que nós vivimos, pero non para aplicar sobre outro lugar onde a xente terá outros gustos e outras preferencias. Si non fose así todas as cidades serían iguais. Incluso a información dunha zona concreta enseguida quédase obsoleta, debido aos constantes cambios nas preferencias das persoas, e de nada vale, nin sequera para unha mesma localidade, pasado un lapso de tempo.
Que nós intentemos deseñar toda unha cidade desde cero sen saber nada dos que alí van vivir é coma se uns extraterrestres pretendesen dicirnos como debería ser nosa cidade para que fose correcta. Diríannos que algunhas cousas sobran e que outras faltan. O mesmo dálles por quitarnos os bares, porque segundo eles non fan falta. Pero ¿a quen non lle fan falta? Quizais nos contestasen que en realidade os bares non nos gustan, malia que creamos que si, ou que non é correcto que nos gusten. Ao comportarse así, os extraterrestres, aínda que non fosen conscientes, estarían actuando con soberbia. Si nin sequera eu sé o que vou desexar mañá, ¿como é posible que o saiba unha persoa que non me coñece?
No entanto, este é o caso dos gobernantes que, desde o seu despacho, deciden que produtos han de fabricarse e cales non. Eles deciden que é o que debe gustarnos. Obviamente, iso será o que eles din que nos gusta, non o que a nós nos gusta. Ademais, aínda que quixesen sabelo non poderían, debido a que esta é unha información que só pode alcanzarse nun mercado libre a base de proba e erro. Como é lóxico, cando son os gobernantes quen deciden, deixarán de fabricarse moitos produtos que satisfarían as necesidades dalgunhas persoas, o que as fará máis pobres.
A anarquía de mercado libre é o único sistema no que non existe ninguén dicíndonos o que debemos desexar. Son os consumidores os únicos que dirixen a produción. Nun mercado libre os empresarios contan con prezos non intervidos para realizar o cálculo económico e poder determinar, a través das perdas e os beneficios, si están producindo o que os consumidores anhelan e do modo en que eles reclaman. Así, os empresarios convértense en servidores dos demais, posto que producir produtos que satisfagan as necesidades dos consumidores a un prezo que estean dispostos a pagar é o único modo de enriquecerse, o cal, á súa vez, enriquece aos primeiros ao ter acceso a devanditos produtos.
