¿É UN PROBLEMA QUE EXISTA BRANCA DE NEVE?
– Edgar Duarte Aguilar –
É un problema que exista Branca de Neve?
No coñecido conto dos irmáns Grimm, a vaidosa raíña malvada adoitaba preguntarlle todos os días ó seu espello máxico:
– “Espelliño, espelliño, dime quen é a máis bela do reino.”
Ao que o espello máxico adoitaba responder sen chistar que non era outra senón ela. Todo moi ben, ata que un día díxolle o espello que había unha máis bela e chamábase Branca de Neve. A moza crecera e a súa beleza superaba agora a da súa madrastra. Agora a raíña tiña un “problema” entre as súas mans, que aos seus ollos era necesario resolver de inmediato.
Todos sabemos como vai o resto do conto, así que non é necesario que me estenda. Traio a colación o exemplo porque, estaremos todos de acordo, no conto non había un problema real, había un pseudoproblema, e todo era causado pola envexa da raíña malvada. Que quede claro que non estou a dicir que o “problema” non fose tal debido á trivialidade do tema en cuestión. As preferencias son subxectivas, así como a importancia que cada un lle adxudica aos seus propios fins e carencias. Asumamos para efectos do debate que se trataba dun tema moi importante. O que digo é que non é un problema real polo seguinte. O problema da raíña non é que ela fose fea. En ningunha das versións do conto que coñezo insinúase sequera que a beleza da raíña fora en diminución. A raíña seguía sendo igual de bela. O problema é que xurdira alguén que o era máis. Noutras palabras, o problema era a súa envexa. Deste xeito, a mellor solución que atopou foi acabar coa vida da súa rival.
Que me sirva entón o exemplo anterior para facer unha analoxía con outro pseudoproblema, o cal ten maior actualidade e relevancia nalgúns círculos. Refírome á desigualdade. Do mesmo xeito que no conto, a desigualdade desaparecería, e neste caso por definición, se non houbese xente máis rica que outra. Imaxinemos que nun dicir amén, desaparecesen as persoas máis ricas do mundo e as súas fortunas, representadas por bens materiais. A desigualdade xa non existiría. Con todo, que quedaría? Quedaría unha chea de xente pobre e cunha esperanza de vida menor. É isto desexable? Se son honestos, aínda os que din que a desigualdade é un verdadeiro problema que hai que combater terían que admitir que non. Pero fagamos outro experimento mental: que pasase se nunca ninguén aforrase e investise en bens de capital máis aló que o resto e mantivésemos o nivel de vida do neolítico? Tampouco habería desigualdade pero hai que admitir que tampouco estariamos mellor. Vemos, entón, que a desigualdade non é un problema. Soamente percíbese como tal cando hai xente que ten máis que outra. Cal é o verdadeiro problema? O verdadeiro problema é a pobreza ou, dito doutra maneira, a falta de medios para alcanzar suficientes fins como para elevar a esperanza de vida e o benestar das persoas.
Unha política redistributiva tampouco logrará que haxa menos pobres senón todo o contrario: desincentivará o aforro, o investimento en bens de capital, o investimento en bens durables para futuras xeracións e, doutra banda, nos grupos “beneficiarios” desincentivará o traballo, a empresarialidade, os desexos de superación.
É verdade que parte da desigualdade no mundo débese a privilexios estatais. É máis, como sinalaba Murray Rothbard, e John C Calhoun antes que el, a mesma existencia do estado crea castas e conflito na sociedade. Con todo, nestes casos, o que hai que combater non é a desigualdade per se senón os privilexios estatais.
É preciso que a pobreza diminúa. Como? Con intercambios libres, que benefician a ambas as partes; con dereitos de propiedade plenos e claros, que incentiven o aforro e o investimento en bens máis duradeiros e bens de capital, que permitan ter unha preferencia temporal máis baixa; con liberdade para o comercio e o investimento en bens de capital, que á súa vez incremente a produtividade do traballo e da terra e eleve os salarios e as rendas en termos reais, o benestar e nivel de vida. Non hai outro xeito.
