O ÚNICO CAMIÑO CARA Á RIQUEZA. (VI)

    –  Miguel Alonso Davila –   

  Co visto nos artigos anteriores desta serie podemos empezar a entender o que se dicía ao principio do primeiro deles. A saber, que non é que defendamos o aforro e o traballo duro nun mercado libre con propiedade privada porque nos guste, senón porque é o único camiño cara á riqueza. Si por un momento nos desentendemos dos temas morais e da teoría da xustiza, e centrámonos unicamente na parte económica, entón, podemos intentar dilucidar cal é a organización social que proporciona un maior nivel de vida para todo o mundo.

  Mentres ninguén sexa capaz de demostrar que as teses da Escola Austríaca son falsas, entenderemos que existen leis obxectivas que rexen a economía, e que, segundo estas, a anarquía de mercado libre con propiedade privada é o mellor modo de aumentar a prosperidade. A priori, este pode parecer un método moi lento, e de feito éo; é difícil aforrar cando se é moi pobre, co que é posible que se necesiten varias xeracións para alcanzar unha certa prosperidade. Pero calquera outro método fará que vaiamos aínda máis amodo. Non importa si as intencións do gobernante de quenda son boas ou non. E como dixemos, obviaremos os temas éticos sobre o inxusto duns mandatos coactivos. Comprobaremos como todas as solucións que se nos ocorran para intentar acelerar ese proceso de enriquecemento, empeoran as cousas de forma inexorable. Como cada vez que queiramos tapar o buraco creado por un problema económico, farémolo a costa de xerar outro aínda máis grande, malia nosas boas intencións, o tiro sairanos pola culata.

  Poñamos un exemplo para visualizalo: imaxinemos dous pobos, que chamaremos A e B. En A hai sobre-abundancia de arroz, e en B hai escaseza severa do mesmo. Supoñamos tamén que devandito cereal é o principal alimento de ambas poboacións. En tal caso, a situación traducirase en prezos de arroz moi elevados en B, debido á alta demanda e a baixa oferta, co que soamente os máis ricos poderán acceder ao preciado ben. Así mesmo, o prezo en A caerá polo chan, o que provocará que moitas empresas dedicadas á súa produción teñan que pechar por non cubrir os custos. Ademais, o alimento utilizarase para todo tipo de usos distintos do consumo humano debido ao seu escaso custo, como, por exemplo, elaborar piensos para animais.

  Ante esta situación de mercado libre toda esa información quedará reflectida nos prezos; deste xeito, haberá unha enorme diferenza entre os de A e os de B. Isto claramente ocasionará que xurdan persoas que, ao darse conta da oportunidade xerada por semellante desaxuste, aproveitarán para facer negocio. Decataranse de que poden comprar o cereal por un costo de risa en A e vendelo a prezo de ouro en B, enriquecéndose rapidamente. En canto vexan a oportunidade actuarán velozmente, posto que saben que haberá moitas outras persoas en busca de oportunidades similares. Deste xeito, apresuraranse a comprar enormes cantidades de arroz en A, co que o seu prezo subirá, transmitindo unha información moi valiosa aos seus habitantes. A saber, que existe xente que valora máis que eles devandito alimento, co que deixarán de utilizalo para dar para comer aos animais e gardarano para futuras vendas, conseguíndose deste xeito que os habitantes de A adapten o seu comportamento ás necesidades dos habitantes de B, posto que canto máis arroz garden máis haberá dispoñible, e isto sen ver nunca diante aos habitantes de B. Dita subida de prezos tamén producirá que deixen de pechar as empresas produtoras de arroz en A. Cando os nosos avispados empresarios vendan todo o arroz en B, farán que o seu importe baixe, permitindo que cada vez máis persoas poidan acceder ao alimento. Deste xeito os prezos iranse nivelando, os de A soben e os de B baixan. O transporte de arroz continuará mentres as diferenzas sexan o suficientemente elevadas como para cubrir os custos. Canto máis grande sexa a diferenza, máis rapidamente aparecerán numerosos empresarios querendo enriquecerse, de modo que o transporte será máis intensivo xusto na medida na que o desaxuste sexa máis elevado. Segundo a diferenza se empeza a reducir, cada vez menos empresarios dedicaranse a ese mester, posto que ao reducirse a taxa de beneficio as empresas máis ineficientes terán a pechar. E o transporte irase reducindo xusto na medida na que as necesidades dos habitantes de B estean máis satisfeitas.

  Podemos comprobar como, si houbese carencia dun alimento nunha zona concreta, coa conseguinte subida de prezos, devandito incremento desencadeará todo este proceso, co cal poderase superar dita escaseza nun tempo relativamente curto. Obviamente, gustaríanos que todo fose máis rápido, o caso é que calquera outro método que nos imaxinemos para paliar esa insuficiencia será aínda moito máis lento. Gustaríanos que isto non fose así, pero o caso é que vivimos nun mundo cunhas leis económicas obxectivas concretas, e mentres ese siga sendo o caso non haberá alternativas mellores. De nada valeranos supoñer mundos imaxinarios e seres humanos imaxinarios con características distintas ás reais. As teorías baseadas nesas suposicións funcionarán soamente na imaxinación.

  Adoitan propoñerse multitude de intervencións económicas que supostamente mellorarían as cousas. Non sería estraño que o goberno de A ante a caída de prezos, para protexer aos produtores decida impoñer uns prezos mínimos para o arroz, impedindo que as empresas pechen e se perdan postos de traballo. O caso é que con esa medida reducirase a demanda, ao establecerse un costo por encima do de mercado, co que sobrará aínda máis arroz. Tamén nos resultaría familiar que o goberno de B establecese importes máximos para protexer aos consumidores e que non soamente os máis ricos puidesen acceder ao arroz. Pero, lamentablemente, ao ser o prezo menor que o que estaba establecido de forma libre, haberá a mesma oferta e aumentará a demanda, co que a escaseza será aínda maior. Ademais, deste xeito redúcese a diferenza de prezos entre A e B co que a avalancha de empresarios avariciosos non aparecerá, e reducirase o transporte de arroz desde A ata B, e o problema tardará máis en solucionarse. Ata pode imaxinarse un escenario no que a modificación de prezos sexa tan elevada que chegue a intentarse o transporte de arroz en sentido inverso.

  Si a baixada obrigada de prezos é o suficientemente grande, os produtores empezarán a exportar o cereal por resultarlle máis lucrativo. É interesante notar que, ante os nosos esforzos, no canto de facer que o arroz veña desde onde sobra ou hai menos escaseza, ata B, que sería o lóxico, o que conseguimos é que o arroz de B salga noutras direccións. Para evitalo, podemos prohibir as exportacións e obrigar aos produtores a vender soamente en B e ao prezo rebaixado estipulado. Obviamente, isto provocará que o negocio deixe de ser viable para moitos empresarios que pecharán os seus negocios, conseguindo deste xeito que aumente de forma alarmante a escaseza. As estanterías das tendas veranse baleiras. Ante tal tesitura podemos propoñer que o goberno fágase cargo desas empresas privadas para facer o que o sector privado parece incapaz de facer, pero isto traerá consigo unha caída da produción e máis privación. Haberá menos produtos e serán máis caros tendo en conta o importe de venda máis os impostos.

  Si isto último funcionase poderiamos estatalizar todos os sectores económicos. Con todo atoparémonos co problema do cálculo económico e o da información. Sen prezos de mercado, ¿como saber si estamos tendo perdas ou beneficios nunha empresa concreta? (o que, como vimos en anteriores artigos, equivale a estar utilizando os recursos escasos como os consumidores desexan, para fabricar os produtos que anhelan, sexan cales sexan estes, e do modo en que eles demandan, ou non facelo). Sen poder calcular, estamos abocados a un uso ineficiente dos recursos, o que nos fará máis pobres. En tal caso, ¿como saber que fabricar, e en que cantidade, e a que precio vender? Si os importes os establece o goberno, ¿como saber que costo debe poñerlle aos produtos? A resposta, obviamente, é puro azar. Observemos a distancia sideral entre esta forma de establecer os prezos e o dun produto calquera establecido nun mercado libre onde están integradas as valoracións de case todos os consumidores. ¿E como saber cantos ladrillos producir? Un funcionario limitarase a facer o que lle vinga ditado desde arriba, posto que carece do incentivo para actuar doutro xeito. E si non se busca a información, esta nunca se xerará. Ademais, sabemos que esa información é non articulable co que, aínda querendo, non poderían facerlla chegar aos gobernantes para darlle sentido os seus mandatos. Ata coa imposición coactiva de todo tipo de trabas sobre a economía impedirán que apareza unha información que eles mesmos necesitan para poder coordinar os seus mandatos, para que os seus súbditos poidan cumprir as súas ordes dunha forma minimamente eficiente.

  Pode ocorrérsenos un sinfín de alternativas, pero os resultados serán similares. Desgraciadamente, non hai receitas máxicas que nos fagan saír da pobreza instantaneamente e sen esforzo. Ademais, na maior parte dos casos son teorías destinadas a xustificar a necesidade dos gobernantes, a lexitimar o roubo que supoñen os impostos. Mentres o mundo siga sendo o que é, é dicir, mentres os recursos sigan sendo escasos, e o ser humano siga actuando, o único camiño cara á riqueza será, como pregoa o noso mentor o profesor Bastos Boubeta: “Capitalismo, aforro e traballo duro”.