A XUBILACIÓN NUNCA TERÁ UN FINAL FELIZ MENTRES O ESTADO CONTROLE OS NOSOS AFORROS

    – María Marty –   

  Empezo esta columna con algunhas simples preguntas: ¿Queres, nun futuro próximo, estar nos zapatos dos actuais xubilados? ¿Queres facer longas colas para cobrar só unha porción dos aportes que o Estado obrigouche a realizar durante toda a túa vida laboral “polo teu propio ben”? ¿Queres que o teu futuro e os teus aforros estean en mans de burócratas?

  Si a resposta é non, entón é hora de analizar como funciona o actual sistema previsional e comprender por que, de seguir por este camiño, o noso futuro será aínda máis gris que o dos xubilados actuais.

  En Arxentina, como en varias partes do mundo, implementase o sistema previsional de reparto. Este é un sistema no que o Estado obriga tanto aos empregados como aos seus empleadores en actividade, a realizar aportes mensuais para sustentar aos actuais xubilados, coa promesa de que no futuro, cando estes empregados poidan xubilarse, haberá novos empregados e empleadores en actividade que pagarán pola súa xubilación. Unha “cadea de favores” que fai moito tempo non deixa a ninguén satisfeito e deixa a moitos decepcionados e furiosos.

  O sistema de reparto foi deseñado por Otto Von Bismarck no século XIX co fin de ofrecer ao goberno alemán maior poder sobre a vida das persoas e garantirlle “unha caixa de doces” ao famento Estado. A estratexia foi brillante: estableceuse que a idade xubilatoria sería de 70 anos nunha época en que a expectativa de vida era inferior aos 40 anos. Así, a xente en actividade pagaba os seus aportes, pero morrían antes de cobralos, deixando ao Estado cunha fonte de recursos para gastar a piacere. O sistema converteuse nun negocio perfecto para o Estado e unha gran estafa cara ao contribuínte.

  Con todo, aqueles países que adoptaron o sistema alemán e decidiron continuar implementándolo, non comprenderon que pronto a conta deixaría de pechar. A expectativa de vida no último século aumentou notablemente, levando á xente a vivir 80 anos en promedio, mentres que a cantidade de nacementos foi diminuíndo. Arxentina non foi a excepción á regra. Isto cambiou dramáticamente a relación entre aportantes e xubilados, e xerou a ruína do sistema de reparto.

  Con todo, aínda coas contas en vermello e unha caixa de doces convertida nunha fonte de dores de cabeza, o actual goberno só se anima a intentar minúsculos cambios, e algúns dos principais damnificados polo sistema de reparto comezan a cuestionarse si non sería mellor volver intentar co sistema de capitalización que se implementou na década dos 90.

  O sistema de capitalización implementado en Arxentina permitiu á xente aportar unha porcentaxe dos seus ingresos directamente a unha conta individual da súa propiedade, administrada por determinadas empresas aprobadas polo Estado, as cales podían facer investimentos tamén determinados e reguladas por lei. En definitiva, as persoas agora aportaban para si mesmas, pero continuaban sendo obrigadas a aportar, e o Estado continuaba definindo cales eran as súas opcións. O fin do sistema de capitalización terminou en 2008 cando o goberno de Cristina Fernández de Kirchner tentouse coa caixa de doces e decidiu confiscar as contas privadas de todos os aportantes. Novamente “polo ben da xente”.

  Entón, logo desta experiencia, ¿por que alguén confiaría nun sistema no que o goberno mantén o poder de confiscar todo cando considera necesario? ¿Por que seguimos dando voltas sobre unha falsa dicotomía na que o Estado, tanto nun sistema como no outro, mantén o poder de decidir como debemos aforrar e prever o noso futuro, cando a historia vénnos alertando que terminaremos semidesnudos?

  Si algún burócrata intentase forzarnos a criar aos nosos fillos ou a alimentarnos como el considerase apropiado, seguramente enviariámolo ao demo. Con todo, aceptamos que nos diga que non somos o suficientemente responsables ou intelixentes como para prever o noso futuro mentres, graciosamente, dinos que si estamos capacitados para votalo.

  Non podemos negar que hai adultos con vicios e adiccións, pero ninguén deduciría dese feito que o Estado debería prohibir beber ou fumar a toda a poboación. Do mesmo xeito, o feito de que algúns adultos non sexan suficientemente perspicaces ou previsores non outorga ao Estado o dereito de obrigar a todos os cidadáns a aforrar diñeiro para o seu futuro. Moito menos dálle a autoridade de definir como e onde facelo.

  Finalmente, si pretendemos ser parte dun país formado por adultos responsables, isto non se logrará aceptando que o Estado faga por nós o que nós podemos e debemos facer por nós mesmos. O evidente fracaso do sistema de xubilación podería tomarse como unha boa oportunidade para que todos comecemos a esixir que nos devolvan o dereito a elixir o destino do froito do noso esforzo e a cobrar, no futuro próximo, o resultado de nosas propias decisións.

….