NON É FALTA DE EDUCACIÓN. É MALA EDUCACIÓN

    – María Marty –  

  A cuestión da educación é unha temática sensible e fundamental, que dá para centenares de artigos e debates. Esta columna, en particular, foi inspirada por unha frase que se repite bastante nos nosos tempos: “O noso gran problema é a falta de educación”. A gran dúbida de quen escribe é: ¿é realmente ese o problema?

  Imaxinemos que se crease un novo Ministerio (que lle fai falta unha mancha máis ao tigre). Neste caso, o Ministerio de Nutrición para a Boa Vida, encargado de desenvolver un plan de alimentación que todo cidadán arxentino desde os 4 ata os 17 anos -case toda a súa etapa de desenvolvemento- estaría obrigado a consumir, baixo a premisa de que é o seu “dereito” estar ben alimentado.

 Moitas preguntas pasarían pola miña cabeza. Pero a primeira sería a seguinte: ¿por que teño que pagar a través dos meus impostos un ministerio cuxos funcionarios obrigan ao meu fillo a consumir o que eles consideran que é mellor para el, cando non teñen nin idea quen e como é o meu fillo?

  Sen dúbidas vería a esta como unha medida autoritaria, que lonxe de respectar as características, gustos e necesidades do meu fillo, buscaría torcer a súa individualidade para convertelo nun produto de molde. E si non puidese adaptarse ao molde porque a dieta cáelle mal, quedaría fóra do sistema baixo a etiqueta de “inadecuado”.

  Isto mesmo ocorre hoxe en día coa educación en Arxentina -e posiblemente en varias partes de América Latina. Existe un Ministerio de Educación que busca unha unidade no sistema educativo, polo cal todas as institucións educativas – tanto de xestión pública como privada – deben impartir aos seus alumnos determinados contidos. O Estado, a través deste particular Ministerio, fixa a política educativa de todo o territorio arxentino e controla o seu cumprimento. Algo así como que define a “dieta intelectual” que os nosos fillos deben consumir.

  Isto non é casual. É parte da filosofía imperante no noso país. Unha filosofía que pon á sociedade e ao colectivo por arriba do individuo, preferirá unha educación homoxénea, onde se impartan os coñecementos e valores que o Estado considere importante transmitir.

Esta educación premiará a absorción de devandita cultura e a aceptación dun mesmo como parte do grupo. Pouco incentivará o pensamento libre e crítico, a curiosidade, a creatividade e a individualidade. E, polo tanto, o contido e os autores que traerá ás aulas, estarán en liña con esta filosofía e obxectivos. E así o círculo retro aliméntase a si mesmo. Unha filosofía colectivista que alimenta a súa chama desde as aulas.

  ¿Cantos de nós ao longo do noso paso pola educación formal primaria, secundaria ou universitaria escoitamos falar ou aprendimos algo sobre Marx, Hegel, Kant, Rousseau ou Keynes? ¿E, cantos de nós escoitamos nomear a Bacon, Bastiat, Locke, Mises, Rand?

  Seguramente, a maior parte de nós escoitaría moito máis sobre os primeiros intelectuais que sobre os segundos. Moi lóxico e consecuente co plan maior de ensinar que a sociedade, a igualdade e a necesidade están por encima do individuo, a súa liberdade, a súa propiedade e o seu dereito á procura do seu particular proxecto de vida.            

  Agora, ¿queremos realmente máis deste tipo de educación? Pensar que os resultados que temos hoxe na nosa sociedade son consecuencia da falta de educación é un grave erro. Son consecuencia da educación que prevaleceu. Gobernos populistas, decadentes, corruptos e ineptos foron elixidos libremente unha e outra vez, gran parte por xente que pasou por moitos máis establecementos educativos que os nosos avós de fins do século XIX quen, con todo, lograron poñer ao noso país entre as primeiras potencias mundiais.

  ¿Non será que estamos errando o foco e que non é un problema de falta de educación senón un problema de continuar impoñendo unha mala educación?

  Si damos a un deportista unha dieta baixa en proteínas, non por darlle máis desa dieta, imos solucionar o problema. Exactamente o mesmo ocorre coa educación. Si os contidos que alguén recibe son inútiles para o seu proxecto de vida ou ata tóxicos para o desenvolvemento das súas capacidades, non por obter máis desa educación significará que estará mellor educado.

  ¿Que é realmente a educación? ¿Cal é o seu fin? ¿É a transmisión dunha cultura dunha xeración a outra? ¿É a acumulación e a repetición de contidos? ¿É a preparación dun grupo para alcanzar obxectivos xerais establecidos por un ente superior?

  A miña resposta parte da concepción filosófica que pon ao individuo por sobre calquera colectivo. Unha boa educación é aquela que proporciona a unha persoa as ferramentas necesarias para alcanzar as metas e obxectivos que se propoña na vida. Para iso, debe incentivar a introspección, a independencia, a crítica, a curiosidade, a exploración, a creatividade e a confianza nun mesmo. Unha educación que ofreza variedade de opcións, para que cada mozo, de acordo ás súas características e proxectos de vida, poida elixir.

  Pero esta non é unha educación que poida ser impartida, planificada e imposta desde un ministerio. O primeiro que necesitamos para cambiar é liberdade. Liberdade de cada institución educativa de ofrecer a súa propia opción, o seu plan de estudo, os seus contidos, a súa metodoloxía, buscando atender a demanda e -en lugar de igualar a todos nunha masa informe-, desenvolver en cada individuo a mellor versión de si mesmo.

  A conclusión para suscitar aquí, é que educación está antes que liberdade soamente no dicionario. Sen liberdade, a educación está condenada a volverse adoutrinamento e as consecuencias deste camiño están á vista.