¿A QUEN BENEFICIA A GUERRA ARANCELARIA DE TRUMP?

    – Miguel Alonso Davila –  

  Recentemente o presidente de Estados Unidos, Donald Trump, anunciou que o seu goberno impoñerá aranceis a algúns produtos importados de países como China. A subida de taxas é importante, fálase de cargas de ata o 25%. Por suposto, China reaccionou á súa vez, ameazando coa implantación de tributos a Estados Unidos. Anteriormente, Trump fixera o mesmo con Europa e os seus dirixentes contestaron como se esperaba, ameazando á súa vez ao goberno de Estados Unidos con accións similares. Este tipo de réplica por parte dos países damnificados é celebrado por moitos dos seus concidadáns, que o ven como unha resistencia ao imperialismo norteamericano. A resposta é unha forma de dicir que non poderán connosco, que non nos imos axeonllar malia que somos máis pequenos. Parece así que a reacción é positiva, que dalgún modo benefícianos, coma se estivésemos defendéndonos dun matón no patio do colexio. Estamos protexendo a soberanía do país do que formamos parte.

  A continuación, faremos unha pequena análise para dilucidar a cuestión. En primeiro lugar, habería que preguntarse que é o que orixina a primeira acción, isto é, a subida arancelaria por parte de Trump. A imposición de taxas a un artigo concreto, por exemplo o aceiro, suporá un aumento do seu prezo debido á restrición da oferta (devandito gravame provocará que a moitas das empresas estranxeiras, as máis ineficientes, xa non lles compense exportar). Esta subida fará rendible a comercialización da manufactura en cuestión por parte dalgunhas compañías locais que deixaran de facelo ao verse desprazadas por firmas estranxeiras máis eficientes. Esta forma de proteccionismo favorece ás industrias nacionais afectadas polo mesmo, xa que se despraza a fabricación e venda dun produto das industrias estranxeiras ás locais.

  Deste xeito, é fácil entender que os gobernantes caian neste tipo de políticas, pois favorecen a certo sector do seu país, asegurándose unha cantidade cuantiosa de votos. Trump conseguiría que a industria de EEUU crecese, o que lle reportaría réditos electorais. Visto así todo parece positivo. Debemos recordar, con todo, que o crecemento económico aparece co aforro e a especialización do coñecemento, e para que isto sexa posible é necesario un aumento da poboación que o soporte. Deste xeito farase posible alargar a estrutura produtiva obtendo un xénero de calidade superior a menor prezo, o que nos fará máis ricos. É por esta mesma especialización que actualmente gozamos de todo tipo de aparellos tecnolóxicos (móbiles intelixentes, ordenadores, etcétera), medios de transporte (avións, trens, etcétera) comida, lecer, etcétera.

  Imaxinemos por un momento, que a poboación queda reducida á metade. Obviamente non haberá o número suficiente de xente para fabricar todos eses artigos dun modo tan específico, co que moitos deles desaparecerán do mercado ou permanecerán pero sendo menos sofisticados. Para comprender isto ben, podemos esaxerar o exemplo e imaxinar que os únicos superviventes son unha pequena familia de cinco integrantes. Naturalmente terán que facelo todo eles. Así pois, supoñendo que se acabou o capital acumulado, necesitarán arar a terra e sementala para obter os alimentos que necesitan para subsistir, construír unha casa, criar animais, etc. Con todo, non dispoñerán de todos os obxectos dispoñibles no mercado actual. Noutras palabras, volverían á idade de pedra, precisamente porque teñen que facelo todo eles. Si nos imaxinamos agora que se atopan a outra familia, sairán entón beneficiados si se dedican a fabricar aqueles enseres nos que son mellores que os seus veciños (máis exactamente aqueles en os que a diferenza sexa maior) e despois intercambian. Porque, no canto de, por exemplo, plantar patacas e tecer roupas, si a primeira familia é moito mellor que a outra no primeiro, entón no canto de tecer pezas tamén, sairán beneficiados si plantan máis patacas das que van consumir, e os seus veciños fan o mesmo coa roupa e despois intercambian patacas por roupa. Deste xeito, ambas familias acabarán cunha cantidade superior de vestidos e alimento. E si aparece outro veciño sucederá o mesmo, comezando un novo proceso de especialización.

  Así, podemos entender que nun mercado global o grado de especialización é inmenso, o que nos permite o acceso a un xénero dunha variedade case ilimitada, coas variacións das súas características técnicas e estéticas que os consumidores reclamen. Haberá empresas destinadas a cada etapa da estrutura produtiva.

  No entanto, si por motivos políticos impídennos comerciar cun país, deixaremos de ter acceso a aqueles froitos nos que ese país destacaba. Si llos comprabamos a eles era porque eran os mellores na produción de devanditos enseres, os que mellor se adecuaban ás demandas de prezo e calidade que esixiamos como consumidores. Co cal teremos que adquirirlle esas elaboracións a algún outro vendedor, malia que non o fai tan ben (obviamente si o fixese igual de ben xa llo comprariamos antes), isto é, que obteremos o mesmo obxecto máis caro, ou con menos calidade, o que se traduce en que seremos máis pobres. No caso de que no mercado ao que aínda podemos acceder ninguén fabrique o devandito produto, entón haberá dúas opción: ou ben seguirán sen facelo posto que o rendemento esperado non é superior ao obtido coa comercialización dos artigos que xa están elaborando (nese caso seremos máis pobres por non gozar de dita manufactura) ou ben deixarán de confeccionar algún dos enseres aos que se dedicaban para producir esta nova mercancía si é que a rendabilidade estimada é superior á que obteñen coa venda daquilo que van deixar de fabricar. Mais neste último caso tamén seremos máis pobres, posto que o resultado será que algunhas firmas destinarán recursos escasos para a mencionada mercadoría, no canto de dedicarse a aquilo no que estaban especializados. Emporiso, o novo xénero terá menos calidade ou será máis caro que o orixinal, posto que si fosen capaces de facelo igual ou mellor xa o farían antes, e ademais os recursos que destinen a iso non poden dedicalos a confeccionar aquilo no que si eran os mellores. O resultado é que pasamos dunha situación na que temos dous produtos, digamos A e B, a outra na que temos tamén os produtos A e B, con todo agora B é máis caro ou de peor calidade (o artigo prexudicado polos aranceis), e temos menos cantidade de A (o que deixa de fabricar a industria local para dedicarse a B), coa conseguinte subida de prezos. Utilizando un exemplo do profesor don Jesús Huerta de Soto, si os españois comerciamos cos alemáns e estes son os mellores construíndo coches de gama alta e nós creando viños de calidade elevada, entón grazas a esa especialización podemos intercambiar coches por viño e ambos saímos beneficiados. A forma máis barata para os alemáns de ter caldos a bo prezo é producir autos e intercambialos despois por viño. Si se lles impide comerciar con España, terían que poñerse eles mesmos a elaborar a bebida, desviando recursos desde a fabricación de automóbiles á de viños, e o resultado sería que gozarían de menos coches e terían caldos de peor calidade. Isto é, serán máis pobres.

  A mesma reflexión vale si o que nos impiden é comerciar non cun país enteiro senón con algunha das súas manufacturas. E tamén para o caso no que o que se dea non sexa unha prohibición total si non a implantación dunha tarifa a devanditos produtos. O que podemos é predicir que nestes casos todos seremos máis pobres. Tanto os habitantes dos países aos que se lles impuxeron os aranceis como os dos países que os impoñen, posto que haberá un peor aproveitamento dos recursos. Os únicos que sairán beneficiados son as grandes compañías locais beneficiarios das taxas, que son as que teñen capacidade económica para exercer presión nas decisións do goberno, e tamén os políticos que con esas medidas gañan votos e poder no taboleiro político mundial. O encarecemento que sufrirán algúns produtos non lles afectará, pois será nimio en comparación cos beneficios obtidos. Como sempre no capitalismo de estado hai unha minoría formada por gobernantes, burócratas, grandes empresarios e banqueiros, que viven a costa do resto da sociedade.

  Así pois, cando nos pintan estas decisións como un capítulo na guerra entre os habitantes de dous países, habemos de reflexionar e darnos conta que, en realidade, trátase dunha loita de poder entre os gobernantes deses dous países na que o groso de ambas poboacións sae prexudicado.